Το
Καφενείο με την έννοια , που το ζούμε στην Ελλάδα , δεν υπάρχει στον ευρωπαϊκό
χώρο . Μπορεί εκεί να υπάρχουν οι καφετέριες , τα Μπαρ , τα φουαγιέ και οι
μπυραρίες , όμως σαν το δικό μας , όχι . Στην Ελλάδα έχουμε λέξεις που
αντίστοιχες είναι ανύπαρκτες σε άλλες χώρες . Το ¨φιλότιμο¨ η ¨εστία ¨ κ.ά. Σαν τέτοιο είναι και το
καφενείο . Ο χώρος και η λειτουργία του καφενείου , χαραχτηρίζονται από μια
ιδιομορφία .
Είναι τόπος ιδιότυπος .
Εκφράζει ένα συνονθύλευμα ασυναρτησιών , που συνεχώς ανανεώνονται . Και για
τούτο το κάνει ελκυστικό . Λέμε ¨τι το πέρασες εδώ καφενείο ;¨. Και δίνουμε
στον χώρο την έννοια της αταξίας , της οχλαγωγίας . Του χώρου όπου οποιοσδήποτε
και οποτεδήποτε μπαινοβγαίνει . Η ¨Δεν έχω μούτρα να βγω στο καφενείο¨ . Το
κάνουμε μέτρο κοινωνικης αναγνώρισης .
Ο Έλληνας το θεωρεί σπίτι του .
Στέκι και καταφυγή του
Η πατρότητα
του καφενείου ανήκει στους Πέρσες , στους Τούρκους και τελευταία στη Ρωμιοσύνη
. Στην εποχή του Όθωνα φύτρωσαν τα πρώτα καφενεία . ¨Η ΩΡΑΙΑ ΕΛΛΑΣ¨ (BELLA GRECIA) στην Αθήνα . Θαμώνες τους
η ελίτ των Αθηνών . Οπλοστάσιό τους , το μπιλιάρδο , το σκάκι , η τράπουλα και
φυσικά το τάβλι . Το καφενείο πέρασε μέρες δόξας και μεγαλείου . Κάποτε
φύτρωναν σαν τα μανιτάρια . Τόσα καφενεία όσα και υπεριπτάμενες μύγες , που τις
παγίδευαν , κρεμαστές από το ταβάνι κολλητικές ουσίες . Ο αστισμός κα η
αστυφιλία , τα πολλαπλασίασαν .
Ήταν το στέκι , όπου θα
συναντούσε κανείς το πατριωτάκι , το συνάφι , το φίλο , με συνοδεία το
ηδύγευστο καφεδάκι . Ακόμα και κέντρα διακίνησης ιδεών των νέων . Αποκλειστικοί
θαμώνες οι άνδρες . Εκάς οι βέβηλοι . Καμιά γυναίκα δεν παραβίαζε το άβατό του
.
Όταν κάποια γυναίκα τολμούσε να
περάσει έξω από το καφενείο , οι
θαμώνες την έτρωγαν με τα μάτια τους . Έπεφταν σπόντες και σφυρίγματα θαυμασμού
. Πολλές όμως γυναίκες έβγαζαν το άχτι τους . ¨ Πάλι στο καφενείο ανεπρόκοπε ,
βρωμάς τσιγάρο και ρακί ¨ . Το βράδυ όμως κανείς δεν έπιανε πιρούνι , αν δεν
επέστρεφε ο Κύρης από τον καφενέ .
Προσωπικά , ποτέ δεν υπήρξα
καφενόβιος . Όμως συχνά επισκέπτομαι το καφενεδάκι στη στοά της Κούμα , όπου ο
καφές του Δημητρού , με ελκύει . Όταν μπαίνω κανείς δεν με αντιλαμβάνεται .
Μόνο ο Δημητρός με εντοπίζει . Λιγομίλητος , αλλά μαέστρος στον καφέ .
Στο κάλεσμα κάθε πελάτη δεν ρωτά
. Ξέρει απ’έξω το μεράκι του . Γλυκύ βραστός , σκέτος , με ολίγη , πολύ βαρύς
και όχι , με καϊμάκι , με φουσκάλες . Ανεκτικός και ευπροσήγορος με όλους .
Εδώ συνοφρυωμένοι οι παίκτες της
πρέφας . Πιο κει οι τζογαδόροι στο καρέ . Μεγάλη προσήλωση . Μια παρέα φωνασκεί
, καθώς η πολιτική συζήτηση άναψε και οι κομματικές κορώνες ξεφάντωσαν .
Δυο-τρεις συνταξιούχοι παππάδες στο βάθος παίρνουν το καφεδάκι τους ,
συγκροτούν την Ιερά Σύνοδο και σότο βότσε , πιάνουν κάποιο απολυτίκιο . Όμως το
τάβλι πρυτανεύει . Ο βασιλιάς των παιγνιδιών .
Ρίγη συγκινήσεως και ακουστικής
πανδαισίας διεγείρουν τον ταβλαδόρο . Οι δύο διάστικτοι κύβοι καθώς κατρακυλούν
στο τερέν του τάβλι επισύρουν τέσσερα εναγώνια μάτια . Προσδοκούν τον ποθητό
αποτέλεσμα . Και τότε προκαλείται ανακούφιση ή εκνευρισμός . Παίκτες και
ταβλοθεατές εκρήγνυνται σε αντικρουόμενα ξεφωνητά .
Όσοι αρέσκονται σε
ψυχοδιαγνώσεις , εδώ θα βρουν τη χαρά τους . Ο τρόπος , που ρίχνουν τα
ζάρια ή κτυπούν τα πούλια , το νευρικό
κάπνισμα . Τα αθυρόστομα μαργαριτάρια ή οι έντονες αντεγκλήσεις και το βίαιο
κλείσιμο του τάβλι , αποκαλύπτουν χαραχτήρες . Όσοι διάβασαν τον ¨ Παίκτη ¨ του
Ντοστογιέφσκι , θ’απολαύσουν χαραχτηρολογικές διαπιστώσεις .
Το καφενείο αποτελεί χώρο
κοινωνικής διαστρωμάτωσης . Του ¨Ζαχαράτου¨ λ.χ. στην Αθήνα , ήταν , το στέκι
των πολιτικών , των πνευματικών και των καλλιτεχνών . Στο Πανεπιστήμιο είχαμε
το δικό μας καφενείο . Το φοιτητικό στη Σόλωνος . Ομηρικές ταβλομαχίες ,
νεανικές εξάρσεις και κανονιέρηδες της μελέτης . Στα χωριά πάλι ο καφενές ,
υποδεχόταν συχνά περιοδεύοντα μπουλούκια του θεάτρου , με έργα ¨κλασικά¨. ¨Ο Τάσος
και η Γκόλφω¨, ¨Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας¨ κ.ά. Γινόταν επίσης και
προεκλογικό κέντρο . Οι κομματάρχες , που κερνούσαν τσίπουρα και καφέδες , προς
άγραν ψήφων . Στους τοίχους των φάνταζαν οι σταρ της εποχής
Οι άσσοι του
ποδοσφαίρου , οι ήρωες του 21 , βασιλιάδες ή σκηνές μαχών του στρατού μας . Το
μπακιρένιο μπρίκι στη χόβολη προετοίμαζε τον πολλά βαρύ και όχι . Ήταν ο
θεμελιώδης λίθος , της καφενειακής λειτουργίας . Ο κρίκος καφετζή και θαμώνων.
Η πολιτική , το ποδόσφαιρο , η
πλάκα και οι φάρσες , για πολλά χρόνια συνυφαίνονταν , με τις φουσκάλες του
καφέ . Σήμερα κάθε παλιό χάνεται στο βασίλειο της λήθης . Το καφενείο περνά
κρίση . Το αντιμάχεται η καφετέρια , τα ψηλά σκαμνάκια και οι ¨μπόμπες¨ .
Που είναι εκείνο , το παλιό
καφενείο , που έβγαζε έξω τις καρέκλες , με τα στρογγυλά τραπεζάκια ντυμένα
μ’ολόασπρο μάρμαρο . Υπαίθριο κουβεντολόϊ . Λακριντί . Και ο νεαρός με τον
αρειμάνιο μύστακα και το γλυμένο μαλλί , να περιμένει εναγώνια τον ξυπόλυτο
γαβριά να του φέρει το ραβασάκι της καλής του .
Κ . Παπακωνσταντίνου-Λάρισα-10-6-2013