Συνάντηση με Αλ.Παπαδιαμάντην

               Με αφορμή μια συνάντηση-συζήτηση με τον μεγάλο συγγραφέα Αλέξανδρον Παπαδιαμάντην , 26 Μαρτίου 1893 , Αθηναίος δημοσιογράφος , αφού κάνει πρώτα μια ανάλυση στο φαινόμενο-μύθο Παπαδιαμάντη , στη συνέχεια αφήνει τον ¨κοσμοκαλόγερο¨ να αφηγηθεί και να μιλήσει ¨ για το πνευματικό περιβάλλον και οι άνθρωποι ¨ κατά το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα .

               Στο μπακάλικο του Μπάρκα . Ώρα ογδόη εσπερινή . Το μπακάλικον εφωτίζετο πλουσίως , δια ραμφών του αεριόφωτος . Τα εις βάθος του απόκρυφα δωμάτια ήταν κατειλημμένα υπό πολυαρίθμων παρεών , αίτινες συνέκρουον ευθύμως τα ποτήρια , και ευθυμώτερον και περιπαθέστερον έψαλλον την ¨ Μυγδαλιάν¨ του Δροσίνη αφ’ενός και περιπαθείς αμανέδες εξάλλου , ων συχνοτέρα επωδός αντήχει :     ¨ Έλα να σε κάμω μάκια

                                     Στο λαιμό και στα μαλάκια ¨

               Ευτραφέστατος μπακαλόπαις προσήλθε εις τας διαταγάς μας . Έστρωσεν επί  του τραπεζίου αντί τραπεζομανδήλου μίαν ¨ Έπιθεώρησιν ¨και μίαν ¨ Παλιγγενεσίαν ¨, παρέθηκεν επ’ αυτής αχνίζον γκιουβέτσι , από εν πινάκιον , από εν μαχαιροπήρουνον , από μίαν αμφίβολον πετσέτα , μισήν οκά άρτου κομμένου μπακάλικα , μίαν οκάν αφρίζοντος ρητηνίτου και τρία ποτήρια .

                Το σπαγέτον ορεκτικώτατον . Ο κ Παπαδιαμάντης εζήτησε και τυρόν μάλιστα , το κρέας τρυφερότατων , ο ρητηνίτης γευστικότατος και ημείς εφάγαμεν ορεκτικώτατα .

                Ο κ Παπαδιαμάντης , ο εκ της νήσου Σκιάθου συγγραφεύς , ιδιόρρυθμος , ο εκκεντρικός , ο Μποέμ , ο Μένιππος φιλόσοφος , ο άνθρωπος των καπηλείων και των τρωγλών , ο θαυμάσιος τύπος , ο ειλικρινής χαραχτήρ , ο περιφερόμενος συχνάκις ανά τας Αθηναϊκάς οδούς με το τετριμμένον και τεθωριασμένον επανωφόριον , με τα διπλά καταρρακωμένα πανταλόνια , με την ράβδον παραμάσχαλα και την χείρα αιωνίως επί του στήθους , ο πνευματώδης αυτός Λουκιανός , η χάρις αυτή του Θεοκρίτου , ο αναλυτικός ψυχολόγος Τουργένιεφ , ο παρατηρητικός Δίκενς , ο μελαγχολικός Κοππέ , ο γλαφυρός και φυσικώτατος Πλούταρχος , με τα άφθονα μαύρα αχτένιστα μαλλιά , με τον πλατύγυρον λερωμένον ημίψηλον , με τα πυκνά ακατάστατα και ακαλλίτεχνα γένεια , με την είρωνα φίλοινον φυσιογνωμίαν των , με την ανθηράν ευφυολογίαν του την αναφαινομένην εν  ακρατήτω

Πεζολογία , ο ήκιστα αυτός φαινόμενος ποιητής , ο ελάχιστα δεικνυόμενος συγγραφεύς , η μορφή του σχολαστικού , του δασκάλου , η προτομή αυτή του Σειληνού , ο ιδιότροπος , ο φυγόπονος διά τας φιλολογικάς εργασίας , ο καταδαπανών δέκα ώρας της ημέρας εις μεταφράσεις , εκ του γαλλικού και του αγγλικού διά την ¨Ακρόπολιν¨και το ¨ Νέον πνεύμα ¨, ο σκορπών ολόκληρον το βάρος του θυλακίου του διά μίαν εσπέραν , ο ζων μεταξύ ενός ποτηρίου οίνου και ενός κυπέλλου ζύθου , με τα σιγαρέτα του εις το πλάϊ , ο χρυσός αυτός άνθρωπος , καθ’όλην την διάρκειαν του μποέμικου δείπνου μας , μας έτερπεν εκ καρδίας τόσον αγαθός και τόσον φιλόφρων δεικνυόμενος , αυτός ο τόσον άγριος , ο τόσον απότομος συνήθως .

               Και εν μέσω των συχνών προπόσεών μας και των συγκρούσεων των ποτηρίων εν γλυκεία αδελφικότητα εξακολουθεί να απαντά εις τας ερωτήσεις μου και να λέγει πάντοτε αυτός , ο τόσον κατηφής , ο τόσον δύσκολος συνήθως .

               Από τον Σολωμόν εκτιμά περισσότερον τον Βαλαωρίτην και κατόπιν αυτού τον Ζαλοκώσταν . Ο Βαλαωρίτης του αρέσει περισσότερον , διότι τον θεωρεί , ότι αυτός μόνον ειργάσθη εθνικώς , αυτός είχε καρδίαν , αίμα , αίσθημα , έξεις όλα συγχωνευμένα Ελληνικά και παρήγαγε μακράν εποποιίαν , ενώ ο Σολωμός , παρ’όλην την ατελή και άμορφον παραγωγήν του , φαίνεται κάπως ξένος , εν Ιταλία ανατραφείς , ουχί αδόλως εμπνευσθείς , Επτανήσιος ων . Τώρα αν θέλετε και τας ιδέας μου περί των συγχρόνων ποιητών και συγγραφέων ακούσατέ τας .

               Τον Ροΐδην τον θεωρεί ως πνευματώδη , αλλ’εις το παρελθόν ανήκοντα . Τον Άννινον πνευματώδη και αυτόν , καλλιτεχνικώτερον  αλλά εις την παρωδίαν ανήκοντα . Τον Ψυχάρην ως ποιητήν καλόν , ως γλωσσολόγον και λατρευτήν της δημώδους γλώσσης . Λεβαντίνον , ψευδή , τεχνητόν . Προσθέτει μάλιστα ότι η μονομανία του αυτή , να αποκτήσει όνομα εις την Ελλάδα κατέστη δι’αυτόν ψύχωσις , την οποίαν δεν απέφυγαν και παρ’ημίν πλείστοι όσοι καλοί ποιηταί και λογογράφοι προσεκολλήθησαν στερρώς και τυφλότατα προς αυτόν . Την δημοτικήν γλώσσαν που την είδε , που την έμαθε , που την εσπούδασε ο Ψυχάρης ; Αυτός είναι σχεδόν ξένος , αριστοκράτης Φαναριώτης , επιχειρών  με ένα στρεβλωτικόν ιδίωμα να επιβληθεί ως δημιουργός και διδάσκαλος ολόκληρου έθνους .

               Τον Δροσίνην τον θεωρεί ως καλόν . Τον Μητσάκην τον αγαπά ως φίλον και τον εκτιμά ως συγγραφέα . Τον Καρκαβίτσαν τον φίλον του τον αναγνωρίζει ως κατέχοντα τάλαντον αναμφισβήτητον . Τον Ξενόπουλον τον λέγει καλούτσικον . Αυτός έχει καλαισθησίαν , εργάζεται , αλλά δεν δύναται να αντιληφθεί τα πρέποντα θέματα . Τον Κρυστάλλην τον αγαπά ως κλέφτην και ως τσομπάνον και τον θεωρεί ως μόνον αγνόν δημοτικόν . Τον Εφταλιώτην τον θεωρεί καλόν .

               Ο Γαβριηλίδης , αλλά ποιός Γαβριηλίδης ; Δι’ αυτόν καλύτερος είναι εκείνος που του σκάει 250 δραχμές τον μήνα ( εφημερίδα ¨ Ακρόπολις ¨ ) . Ο Γαβριηλίδης είναι δύναμις . Νεωτεριστής , πρωτότυπος , αυθόρμητος , ανεξάρτητος , ανασφισβήτητος αξία , γνωρίζουσα να συμβαδίζει με τας αξιώσεις και τας κλίσεις του κοινού .

               Τον Πολέμην ως νέον ευαίσθητον , συμπαθητικόν , αλλ’ ευρωπαΐζοντα , συνεσφιγμένον με το Ευρωπαϊκόν πνεύμα . Τον Παλαμάν , φίλον σεβαστόν και απαιτητικόν . Τον Μάνου αρκετά καλόν . Τον Πολυλάν σοφόν αλλά και ιδιότροπον και τον Καλοσγούρον , αυτός δεν είναι για κουβέντα .

               Την αφήγησή του , την επισφράγισε με ένα περιστατικό :

              ¨Μίαν ημέραν ο κ Σίμων Αποστολίδης και ο κ Ανδρέας Συγγρός συνομίλουν καθ’οδόν , οπότε διερχόμενος ο συγγραφεύς των ¨Ειδυλλίων¨ , πάντοτε ρακένδυτος και ιδιότροπος , εχαιρέτισεν τον κ Αποστολίδην . Ο μέγας τραπεζίτης Συγγρός , διακόψας την συνομιλίαν , προσέθεσε επί τη ευκαιρία :

• -         Για δέστε εδώ εις την Ελλάδα ως και οι επαίτες φέρουν μπαστούνια .
• -         Τι λες Κυρ Ανδρέα , αυτός είναι ο καλύτερος διηγηματογράφος .
• -         Ποιος ; Πως τον λένε ;
• -         Παπαδιαμάντην .
• -         Και είναι σαν διακονιάρης ! Απήντησε ετι εκπλητότερος , αυτήν την φοράν ο κ Συγγρός ¨ .
   

Λογοτεχνικές επιλογές :Β.Π. , Βόλος-Νοέμβριος 2014 .