Μπορεί να είναι "αετοί" στην τέχνη τους οι μηχανικοί, οι γιατροί, οι φυσικομαθηματικοί, οι τεχνοκράτες με δυο λόγια. Αλλά οι περισσότεροι, πέρα από την επαγγελματική τους σοφία, τίποτα. Καμία πνευματική ανησυχία, καμία εγρήγορση. Έχουν, βλέπετε, μείνει στον πνευματικό εξοπλισμό της γυμνασιακής θητείας, μ' αυτή την πρωτόγονη και αλλήθωρη προπαίδεια των ωραιοποιήσεων, στα κλισέ, στις ρηχές γνώσεις και στα θολά προγράμματα. Έρχεται ύστερα η μηχανιστική πανεπιστημιακή σπουδή που αλυσοδένει το πνεύμα στο κρικέλι του δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Μπορεί να ακονίζει το μυαλό, αλλά το αποστεγνώνει, στενεύει τους ορίζοντες.
Ο θεράποντας των Θετικών Επιστημών είναι ανολοκλήρωτος, χωρίς την παράπλευρη πνευματική καλλιέργεια. Καταρτισμένος επιστήμονας δεν σημαίνει και άξιος άνθρωπος. Ο τεχνοκράτης έχει στα χέρια του ένα όπλο παντοδύναμο. Αλλά όταν λείπει η ανθρωπιστική υποδομή αυτό το όπλο γίνεται επικίνδυνο. Έτσι εξηγείται γιατί ο νους των περισσοτέρων επιστημόνων μας είναι στον παρά, στο βερνίκι της κοινωνικής προβολής, στις τέρψεις της γαστρός και του υπογαστρίου. Πόσοι επιστήμονες διαβάζουν βιβλία, έξω από τα χρειαζούμενα του συναφιου τους; Η στενή επιστημονική εξειδίκευση δεν προσφέρει μαζί και την πίστη στις μεγάλες αξίες της ζωής, δεν ξυπνά την επιθυμία για το καλό, δεν τονώνει την ψυχική δύναμη. Δεν αρκεί να προχωρήσει η επιστημονική γνώση. Πρέπει να προχωρεί και ο άνθρωπος.
Η ίδια, λ.χ., η επιστήμη που βρίσκεται πιο κοντά στον άνθρωπο, στην οδύνη και τις δοκιμασίες του, μεταβάλλεται συχνά σε μηχανή τερατογένιας. Γίνεται βιομηχανία στηθοσκοπίων, νυστεριών, καθετήρων και συνταγολογίων. Οι Ιατρικές Σχολές. προσφέρουν μονάχα θεωρητική και πρακτική κατάρτιση. Την προσωπικότητα όμως του γιατρού ποιος θα τη διαμορφώσει; Πού είναι η σπουδή για τα ουμανιστικά ιδεώδη και τις ηθικές ευθύνες; Έτσι ξεμπουκάρουν κάθε τόσο και ασπρομπλουζάτοι στυγνοί επαγγελματίες, κυνικοί, άρπαγες, θαυματίες, ασυνείδητοι. Δεν αρκεί η επιστημονική γνώση στον τεχνικό για να χτίσει κατοικίες και εργοστάσια, ν' αξιοποιήσει τους πύρους της γης μας, να βελτιώσει την παραγωγή. Πρέπει να έχει μπροστά του επίμονα τον άνθρωπο, σαν άτομο και σαν σύνολο. Χρειαζόμαστε επιστήμονες ευαίσθητους και καλλιεργημένους, που πιστεύουν στους ανθρώπους και φιλοδοξούν να δημιουργήσουν ένα καλύτερο κόσμο. Που βλέπουν όχι τι γίνεται γύρω τους, αλλά τι πρέπει να γίνεται.
Αλλά πώς θ' αποκτήσει ανθρωπιστική ακτινοβολία η επιστήμη; Όταν στις Σχολές που παράγουν τεχνοκράτες διδάσκονται, όπως ταιριάζει σε ελεύθερους και ώριμους πολίτες, τα Γράμματα, οι Τέχνες, η Φιλοσοφία, η Ιστορία.
Θυμήθηκα τους διδασκάλους του Γένους στα χρόνια της εθνικής δουλείας. Ήταν πανεπιστήμονες. Ο Νεόφυτος Βάμβας δίδασκε Χημεία και Ρητορική, ο Βενιαμίν ο Αέσβιος Αρχαία Ελληνικά και Φυσική, ο Κωνσταντίνος Κούμας Μαθηματικά και Φιλοσοφία, ο Αθανάσιος Ψαλλίδας Αρχαία Γράμματα και Φυσική. Οι γιατροί ήταν θεράποντες και του Ασκληπιού και των Μουσών.
Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η επιστήμη πρέπει να εμπλουτίζεται από τα ιδεώδη του ανθρωπισμού. Ηλεκτρονική, αλλά και ποίηση, Ιατρική, αλλά και τέχνη, Φυσικομαθηματικά μαζί με Ιστορία, Χημεία με Φιλοσοφία. Πρέπει κάποτε οι νέοι επιστήμονες να αποκτήσουν πραγματικά το "Παιδείης πολυήρατον άνθος", όπως έγραφε ο Θέογνες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου