Δημαγωγοί

Ο συγγραφέας και φιλόσοφος Νίκος Δήμου περιλαμβάνει στο βιβλίο του «Ασκήσεις Ελευθερίας», ένα αξιόλογο κείμενο με τίτλο «Δημαγωγοί».


¨ Οι λαοί, όπως και οι άνθρωποι, κουβαλάνε μέσα τους όλες τις δυνατότητες:την αγάπη και το μίσος, την καλοσύνη και την κακία, τη μεγαλοψυχία και τη μισαλλοδοξία.Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί λαοί-όπως δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι. Ανάλογα με την ιστορική στιγμή, με τους ηγέτες, με τις συνθήκες, όλοι οι λαοί μπορούν κάποτε να κάνουν πράγματα για τα οποία αργότερα θα ντραπούν.

Έκανα τις πανεπιστημονικές μου σπουδές στη Γερμανία. Η εποχή των Ναζί ήταν ακόμα αρκετά κοντά. Έβλεπα τους Γερμανούς γύρω μου: άνθρωποι ευγενικοί,αξιοπρεπείς, με υψηλό επίπεδο μορφωσης και καλλιέργειας, ήσυχοι, καλοί οικογενειάρχες. Και αναρωτιόμουνα: αυτά τα ανθρωπόμορφα κτήνη που αφάνισαν έξι εκατομμύρια Εβραίους, που ξεθεμελίωσαν το Δίστομο και τα Καλάβρυτα, που αιματοκύλισαν όλη την οικουμένη, τι είχανε γίνει; Πού κρύβονταν οι βασανιστές των Ες-Ες, οι ανακριτές της Γκεστάπο;

Με απασχολούσε έντονα το πρόβλημα πως ο λαός του Γκαίτε και του Μπετόβεν, πρώτος στη μουσική και στη φιλοσοφία, μπορούσε να φτάσει σε τέτοια έκπτωση . Να παρασυρθεί από έναν αμόρφωτο και μυθομανή δημαγωγό φέρνοντας τόση οδύνη στην υφήλιο-αλλά και στον εαυτό του.

Χρειάστηκα αρκετή μελέτη και ανάλυση για να απαντήσω στα ερωτήματά μου. Έπρεπε να δω συστηματικά τις ταινίες της εποχής, για να καταλάβω πόσο ισχυρό και πόσο διαβρωτικό ήταν το δηλητήριο με το οποίο πότιζε τους Γερμανούς ο Χίτλερ.Τελικά δεν ήταν καθόλου τυχαίος. Με απέραντη μαεστρία ήξερε να υποδαυλίζει όλη την κλίμακα των ανθρωπίνων συναισθημάτων. Έκανε τους Γερμανούς να νιώθουν ριγμένοι, ταπεινωμένοι, απειλούμενοι. Κέντριζε μέσα τους την παράνοια, την ανασφάλεια, τη φοβία. Κι από την άλλη πλευρά τους υποσχόταν δικαίωση, δύναμη, δόξα. Συνομιλούσε με το πλήθος και το μαγνήτιζε.

Εκμεταλευόταν όλους τους εθνικούς μύθους, αληθινούς και ψεύτικους. Παραπληροφορούσε τόσο έντεχνα, που ακόμα και το 1960 πολλοί Γερμανοί πίστευαν
πως η χώρα τους μπήκε στον πόλεμο, αμυνόμενη, θύμα διεθνούς συνωμοσίας.

Κατάλαβα τότε πως κανένας λαός δεν είναι άτρωτος, αν εμφανιστεί μπροστά του ο χαρισματικός δημαγωγός που θα εκμεταλλευτεί σωστά τη στιγμή και τη συγκυρία. “