Η δίκη του Μενέλαου Λουντέμη

               Στις 13 Μαρτίου 1956 ημέρα Δευτέρα , στο Δικαστικό Μέγαρο Αθηνών , αρχίζει η δίκη του Μενελάου Λουντέμη , για το βιβλίο του ¨ Βουρκωμένες μέρες ¨ . Μαζί με τον συγγραφέα κατηγορούμενοι και οι εκδότες Νίκος Αμπατιέλος , Ιωάννης Γράμπελας και Χ . Χριστοδουλάκης .

               Η αίθουσα ασφυκτικά γεμάτη . Το ίδιο και οι διάδρομοι . Όσοι δεν βρήκαν θέση στην αίθουσα και στους διαδρόμους βολεύτηκαν στις σκάλες .

              Ήρθαν να παρευρεθούν στη δίκη πολίτες κάθε κατηγορίας . Συγγραφείς , ποιητές , δημοσιογράφοι , εκδότες , εργάτες , υπάλληλοι και προ πάντων νέοι . Το κατηγορητήριο μακροσκελές , καμιά ογδονταριά σελίδες .

              Προς το τέλος του μακροσκελέστατου αυτού κειμένου αναφέρονταν ότι ο κατηγορούμενος στάλθηκε στο δικαστήριο για να δικαστεί για το βιβλίο του ¨ Βουρκωμένες μέρες ¨ και συγκεκριμένα για το διήγημα ¨ Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό ¨ , που περιλαμβάνεται σ’αυτό . Τον κατηγορούν για εσχάτη προδοσία και για αντεθνική δράση και ότι με το έργο του υπονομεύει την ενότητα του Ελληνικού λαού και καλλιεργεί το μίσος και τον διχασμό ανάμεσα στους Έλληνες .

             Στο επίμαχο διήγημα ¨ Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό ¨, ο Λουντέμης αναφέρεται στην εξής ιστορία :

           ¨Στο σπίτι μιας πλούσιας οικογένειας εργάζεται σαν υπηρέτρια μια όμορφη δεκατετράχρονη κοπέλα . Η Ειρηνούλα , έτσι λεγόταν η κοπέλα , υπόφερε πολλά . Τα αφεντικά της  φέρονταν άσχημα . Μια βραδιά , ύστερα από ένα τρικούβερτο γλέντι και χαρτοπαιξία , ο σπιτονοικοκύρης και οι καλεσμένοι του , μεθυσμένοι τύφλα επιτίθενται στο κορίτσι με σκοπό να το βιάσουν . Εκείνο κατατρομαγμένο τρέχει να κρυφτεί για να γλιτώσει . Βγαίνει στο μπαλκόνι και φωνάζει ζητώντας βοήθεια . Για καλή του τύχη , ακριβώς απέναντι ήταν ένα γιαπί , όπου δούλευε μια παρέα οικοδόμων . Ακούγοντας τις φωνές του κοριτσιού οι εργάτες έτρεξαν να δουν τι συμβαίνει . Έβαλαν μια σκάλα και γλύτωσαν την Ειρηνούλα από τις ορέξεις και τη λύσσα των αφεντικών της . Το κορίτσι έχει πάθει κλονισμό και κλαίει με αναφιλητά όλη την ώρα . Οι οικοδόμοι προσπαθούν να την καθησυχάσουν λέγοντάς της ¨ Μην κλαις Ειρηνούλα , όσο βρίσκεσαι κοντά μας μη φοβάσαι ... ¨ .

               Η αστική δικαιοσύνη έκρινε ότι ο συγγραφέας  , μ’αυτόν τον τρόπο δυσφημίζει την αστική τάξη . Αυτό το πράγμα , κατά την άποψη της αστικής δικαιοσύνης , ισοδυναμεί με εσχάτη προδοσία . Και με την κατηγορία αυτή έστειλε τον Λουντέμη στο δικαστήριο για να δικαστεί .

                   Ο πρώτος μάρτυρας κατηγορίας , που καταθέτει είναι ο αστυνόμος της Γενικής Ασφάλειας Π . Καραχάλιος . Αναφερόμενος στο περιεχόμενο του βιβλίου λέγει : ¨ ... στο διήγημα ¨ Οι λύκοι ανεβαίνουν στον ουρανό ¨ , εμφανίζει μίαν εύπορο οικογένειαν να βασανίζει μια μικρή υπηρέτρια , η οποία δέχεται και επίθεσιν με ανήθικους σκοπούς , ενώ οι εργάτες την παίρνουν υπό την προστασίαν των και την σώζουν . Γενικώς παρουσιάζει την αστική τάξη ως φιλοπόλεμη και διεφθαρμένη , ενώ οι εργάτες , κατά την γνώμη του , είναι οι μόνοι ηθικοί και υπερασπίζονται την Ειρηνούλα ... ¨ .

                 Στη συνέχεια ακολουθεί ο εξής διάλογος του μάρτυρα με τον συνήγορο υπεράσπισης Γιώργο Θεοτοκάτο : ¨ Κύριε μάρτυς , μήπως τη γνώμη που έχετε για το βιβλίο ¨ Βουρκωμένες μέρες ¨ του Μενελάου Λουντέμη , τη σχηματίσατε γιατί ο συγγραφέας του είναι γνωστός κομμουνιστής και από καιρό εξόριστος σε ξερονήσι ; ¨   ¨Οχι

Κύριε συνήγορε ¨ , είπε ο Καραχάλιος . ¨Η γνώμη μου είναι αντικειμενική . Διάβασα το βιβλίο δύο φορές και μάλιστα με πολλή ταραχή . Εμάς δεν μας ενδιαφέρει ποιος γράφει κάτι , αλλά το τι είναι αυτό που γράφει , δηλαδή το περιεχόμενο . Κρίνουμε το περιεχόμενο και όχι τον γράφοντα .

               ¨Ωραία , κύριε μάρτυς . Στηριγμένος στην αμεροληψία και την αντικειμενικότητά σας , θα διαβάσω κάποιους στίχους χωρίς να σας πω το όνομα του συγγραφέα και θα σας παρακαλέσω αφού τους ακούσετε να κάνετε τη σύγκριση με το βιβλίο ¨ Βουρκωμένες μέρες ¨ του Λουντέμη .

                Ο Θεοτοκάτος ανοίγει ένα πανόδετο με ξεθωριασμένο εξώφυλλο βιβλίο και απαγγέλλει :

              ¨Εγώ είμαι ο γκρεμιστής , γιατί είμαι και ο κτίστης ,

ο διαλεκτός της άρνησης κι ο ακριβολόγος της πίστης .

Και θέλει και το γκρέμισμα και καρδιά και χέρι .

Στου μίσους τα μεσάνυχτα , τρέμει ενός πόθου αστέρι .

Κι αν είμαι της νυχτιάς βλαστός , του χαλασμού πατέρας ,

πάντα κοιτάζω προς το φως , το απόμακρο της μέρας .

Εγώ ο σεισμός ο αλύπητος , εγώ κι ο ανοιχτομάτης ,

του μακρεμένου ο αγναντευτής κι ο κλέφτης κι ο πελάτης .

Και με το καρυοφύλλι μου και με το απελατίκι ,

Την πολιτεία την κάνω ερμιά , γη  χέρσα το χωράφι ¨ .

             ¨Περιμένω να ακούσω τη γνώμη σας γι’αυτό το κείμενο , κύριε μάρτυς ¨ .

             ¨Δεν μπορώ να εκφράσω γνώμη ακούγοντας μόνο ένα απόσπασμα . Τίνος είναι το βιβλίο ; ¨

              ¨ Γιατί κύριε μάρτυς , σας ενδιαφέρει ; ¨

              ¨ Ναι με ενδιαφέρει ¨.

              ¨ Γιατί να σας ενδιαφέρει . Εσείς είπατε προηγουμένως ότι για να σχηματίσετε γνώμη για κάποιο έργο δεν σας ενδιαφέρει ο συγγραφέας , αλλά το περιεχόμενο και μόνο το περιεχόμενο ¨ .

               ¨Κύριε συνήγορε , όταν γνωρίζουμε τον συγγραφέα μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα τι λέει . ¨

               ¨Δεν θα σας το πω , γιατί αυτό αντιβαίνει στη συμφωνία που κάναμε πριν από λίγο . Και ύστερα εσείς είπατε όταν κρίνετε αντικειμενικά ένα λογοτεχνικό έργο , το κρίνετε από το περιεχόμενο και όχι από τον συγγραφέα ¨ .

                Ο διάλογος οδηγεί σε αδιέξοδα . Ο πρόεδρος επεμβαίνει :

               ¨Κύριε συνήγορε , δεν σας επιτρέπω να συνεχίσετε . Δεν σας επιτρέπω να διαβάζετε ενώπιόν μας τέτοια κείμενα . Αυτό που διαβάσατε δεν είναι ποίημα , είναι λίβελλος εναντίον του Έθνους , είναι ένα κείμενο αντεθνικό που πρέπει να κατασχεθεί και να καταστραφεί αμέσως , ενώ εκείνος που τόγραψε , αν δεν έχει καταδικαστεί μέχρι τώρα , πρέπει να καθήσει στο εδώλιο μαζί με τον πελάτη σου , να καταδικαστεί για εσχάτη προδοσία ¨ .

               ¨Κύριε πρόεδρε ,  το ποίημα που απήγγειλλα προ ολίγου ενώπιόν σας και που σεις το χαραχτηρίσατε ¨ λίβελλο εναντίον του Έθνους και αντεθνικόν ¨ είναι απόσπασμα από το γνωστό ποίημα ¨ Ο εκδικητής ¨, που εκείνος που το έγραψε πρέπει κατά την γνώμην σας να δικαστεί για ¨ εσχάτη προδοσία ¨ . Αυτός δεν είναι άλλος παρά ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς , που όλο το Έθνος τον διαβάζει , τον αγαπά και τον τιμά . Όσο προδότης είναι , κύριε πρόεδρε , ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς , άλλο τόσο προδότης είναι ο Μενέλαος Λουντέμης , που έγραψε το βιβλίο ¨ Βουρκωμένες μέρες ¨ .

                Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν αθωωτική για τους κατηγορουμένους .

             

                Β.Π. – Βόλος 29/5/2015             .