Το τελευταίο όνειρο του Παπαδιαμάντη

               Ο φιλόλογος και συγγραφέας Νίκος Τριανταφυλλόπουλος , σε ώρες λογοτεχνικής έμπνευσης μας περιγράφει το τελευταίο όνειρο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη :

              Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης υιός του ιερέως Αδαμαντίου Εμμανουήλ διηγηματογράφος και ιεροψάλτης ωνειρεύθη την νύκτα της 2ας προς 3^ην Ιανουαρίου 1911 , εις την Σκιάθον , ότι ευρίσκετο εις τας Αθήνας και έλαβε σημείωμα του Βλάση Γαβριηλίδη με το οποίο ο διευθυντής της ¨ Ακροπόλεως ¨ τον καλούσε να περάσει το ταχύτερον από τα γραφεία της εφημερίδος . Μολονότι εγνώριζε ότι επρόκειτο περί αναθέσεως εργασίας και μολονότι η οικονομική του κατάσταση παν άλλο ή ανθηρά ήτο , εδυσφόρησε ελαφρώς , έκαμε βώλο το σημείωμα και το κατάπιε . Αλλά η κατάστασις υπήρξε οδυνηρά . Το χαρτί φρακάρισε το στόμα του . Την κρίσιμη εκείνη στιγμή παρουσιάστηκε ο φίλος , συγγραφέας και γιατρός Παύλος Νιρβάνας , που είπε : ¨ Αλέξανδρε , τόσον καιρό επιμένω να πίνεις το γάλα σου . Εσύ επιμένεις στη νηστεία . Μπορείς , όμως , να την καταλύσεις , γιατί διανύουμε το ¨ δωδεκαήμερο ¨ .

               Σκέφθηκε ο Παπαδιαμάντης ότι ο Γαβριηλίδης με το κάλεσμά του , ήθελε να τον βάλει εις πειρασμόν . Θυμήθηκε ότι προ ετών του εζήτησε ασυστόλως να μεταφράσει , Μεγαλοβδομαδιάτικα κιόλας , τα πρακτικά της διεξαγομένης τότε εν Αγγλία δίκης θηλυπρεπούς και ακολάστου συγγραφέως ( Όσκαρ Ουάιλντ ) . Είχε μετά βδελυγμίας αρνηθεί , αλλά ένας εκ των συντακτών της ¨Ακροπόλεως ¨ εύρε την ευκαιρίαν , ως ενόμισε , να του δώσει ακαίρως και δωρεάν μάθημα φιλοχριστίας ειπών : ¨ Κύριε Αλέξανδρε , δεν κινδυνεύετε να φανείτε αντίχριστος , όταν αντιμετωπίζετε με τόσην ανεπιείκειαν τας αδυναμίας των ανθρώπων¨.

Τρομερώς εξερράγη τότε αυτός και ανταπέδωσεν εντόκως την διδαχήν , του έκοψε δε την ¨Καλημέραν¨ επί ολόκληρον μήνα διά το βλάσφημον ¨ αντίχριστος ¨ .

                  Θα επήγαινε , λοιπόν , εις συνάντησιν του Γαβριηλίδη , πλην όμως ¨ κουμπωμένος ¨ .

                  Όταν έφθασε εις την ¨Ακρόπολιν ¨ , ο Γαβριηλίδης τον υπεδέχθη με πλαστήν αγανάκτησιν :

                -  Αλέξανδρε , είπε , εχάθηκαν τα μόνιππα ; Ας έπαιρνες ένα αδελφέ , κι ας το χρέωνες εις εμέ ! Βουλιάζουμε Αλέξανδρε !

                  Του ανεκοίνωσε ότι η εφημερίς είχε κατακλυσθεί από χείμαρρον επιστολών εξ όλης της Ελλάδος και των ομογενών της αλλοδαπής . Διεμαρτύροντο οι αναγνώσται δια την απουσίαν εορτίου διηγήματός του , εις το Χριστουγιεννιάτικον και Πρωτοχρονιάτικον φύλλον και διεμήνυον ότι αν και η έκδοσις των Θεοφανείων στερείται του Παπαδιαμαντικού αφηγήματος , δεν θα ηγόραζον την εφημερίδα και ας κρατήσει ο κύριος διευθυντής τας επιστροφάς των φύλλων δια να τυλίγει το προσφάγι του ή να ψήνει ρέγγες !

              -  Ακούς , Αλέξανδρε , επέφερε με βεβιασμένον πως γέλωτα , ακούς τα απειλητικά αιτήματα του αναγνωστικού συδικάτου ; Κακήν δημοκρατίαν τους εδιδάξαμεν φίλτατε αλλά παρέλκει τώρα πάσα συζήτησις περί του αρίστου των πολιτευμάτων . Λοιπόν , έχομεν τέσσαρας ημέρας έως τα Φώτα , φρόντισε , Αλέξανδρε την Παρασκευήν το πρωί , να μου παραδώσεις το διήγημα .

              -  Μόνον αν επήγαινα στη Σκιάθο , υπέλαβε ο Παπαδιαμάντης, θα ημπορούσα ισως ,να το γράψω .

               - Λοιπόν , τι περιμένεις εβρυχήθη ο Γαβριηλίδης . Ναυλώνω πλοίον και αποπλέεις εις τρεις ώρας , μόλις φθάσεις στρώνεσαι στο γράψιμο , ούτε κεφάλι θα σηκώσεις , Αλέξανδρε , ούτε νερό θα πιεις , ούτε λέξιν θα απευθύνεις εις άλλον και την παραμονήν τηλεγραφείς το διήγημα .

               - Αλλά ενδέχεται λόγω του καιρού να μη λειτουργεί η τηλεγραφική γραμμή , είπε ο Αλέξανδρος .

               - Τότε πλέεις εις Χαλκίδα και τηλεγραφείς εκείθεν και δεν αναχωρείς εις τρεις ώρας αλλά τώρα αμέσως και λάβε το ήμισυ της αμοιβής , είπεν εν εξάψει ο Γαβριηλίδης και του ενεχείρησεν φάκελον. 

                Ανάρπαστοι κατέβησαν εις Πειραιά . O Γαβριηλίδης εναύλωσε ταχύπλοον , ο Παπαδιαμάντης επεβιβάσθη και το σκάφος απέπλευσε . Εκ πείσματος του πλοιάρχου δεν εισήλθον εις τον Ευβοϊκόν , του οποίου ο διάπλους είναι καταφανώς ολιγότερον τρικυμιώδης από την θαλασσίαν οδόν , την διά του Αιγαίου . Ανελπίστως επέρασαν τα επικίνδυνα του Καφηρέως άνευ ισχυρών κλυδωνισμών , αργότερα όμως ο καιρός άρχισε να χειροτερεύει και όταν πλέον προσήγγιζαν εις την Σκύρον ήτο ξίδι μοναχό , θάλασσα κιαμέτ ! Ο καπετάνιος αγκυροβόλησε στις Τρεις Μπούκες , τον ασφελέστερο λιμένα της νήσου και δήλωσε ότι δεν πρόκειται ¨ να σηκώσει άγκυραν ¨  αν δεν ξανοίξει . Εις μάτην διαμαρτηρήθηκε ο Παπαδιαμάντης , λέγων ότι το πλοίον είχε αδρώς ναυλωθεί και ο πλοίαρχος ώφειλε να κάμει νόμο-τρόπο , ώστε αύριον , το βραδύτερον , να ευρίσκονται εις την Σκιάθον . Εκείνος αντέτεινεν ότι καμμία ναύλωσις δεν είναι υπερτέρα της σωτηρίας του σκάφους και ας μη λησμονεί ότι  ο ίδιος έχει περιγράψει εις διήγημά του αβαρίας αναγκαίας προς αποφυγήν καταποντισμού σκάφους και ψυχών .

                   Ο Παπαδιαμάντης εκλείσθη εις τον θαλαμίσκον του . Ήτο η τετάρτη προ της εορτής ημέρα . Εξάπλωσεν εις την κουκέταν του και εσυλλογίζετο ότι , ¨ εάν δεν έπεφτε ο καιρός ¨ εκινδύνευε να μη γράψει το διήγημα και το χειρότερο , να χάσει τας ¨ Ώρας των Θεοφανείων ¨ . Αλλά αν ενέδωσε εις την παράλογον πρότασιν του Γαβριηλίδη , τον έκαμεν επί τη προσδοκία της ¨ Ακολουθίας των Ωρών ¨ εν τη προσφιλεστάτη νήσω . Όχι , δεν θα επέτρεπεν ο Θεός να μη τας συμψάλει με τον κυρ Αλεξανδρήν , τον ψάλτην του ναού των Τριών Ιεραρχών !

                 Ήρχισε να αισθάνεται θέρμην και μικρόν ρίγος τον διεπέρασεν . Εσκεπάσθη καλώς και εσκέπτετο πλέον ότι η εσπευσμένη αναχώρησις δεν του επέτρεψε να μηνύσει εις τον  εξάδελφον Αλέκον να μη λείψει εκείνος καν από τον Άγιον Ελισαίον . Αλλ’ ενεφανίσθη τότε όμιλος ενοριτών του ναϋδρίου , οι οποίοι επρόβαλαν την απαίτησιν να επιστρέψει δια να ψάλει αυτός τας ¨ Ώρας ¨ . Άλλως , ηπείλουν , θα εκκλησιάζοντο αλλού . Τους ενουθέτησε και τους εξόρκισε να μη εκπειράζωσι Κύριον τον Θεόν των , εις τα θεία  δεν χωρούν εκβιασμοί και πως ήτο δυνατόν να ευρεθεί πάλιν εις Αθήνας άνευ θαύματος ; Απεδείχθησαν , όμως , ¨ αγύριστα κεφάλια ¨ και εκείνος , δια να μη κολασθώσι ανέβη εις το κατάστρωμα και ερρίφθη εις την θάλασσαν . Συντόνως , κολυμβών έφθασεν αισίως εις Πειραιά και εκείθεν ανήλθε διάβροχος εις Αθήνας και εισελθών εις τον θαλπωρόν ναΐσκον , καθ’ην στιγμήν ο εξάδελφός του ητοιμάζετο να ψάλει το εξαίσιον και αθάνατον ¨Δοξαστικόν¨ της 

¨ Ενάτης Ώρας ¨ . Θεωρών , όμως , άνευ εκπλήξεως εισερχόμενον τον καταστάζοντα Παπαδιαμάντη του λέγει φυσικότατα : ¨ Αλέξανδρε , ιδικόν σου το ¨Δοξαστικόν¨ !

               Ησθάνθη φρικίασιν ευφροσύνης και εξύπνησε και εννόησε , ότι δεν θα προλάβει τας ¨ Ώρας ¨ των Φώτων . Η αδελφή του Κυρατσούλα , που είχε την έγνοια του , τον ηρώτησε , εν συνοχή καρδίας : ¨ Τι θέλεις , Αλέξανδρε ; ¨.  Αφυπνίσθησαν σχεδόν έντρομοι και αι άλλαι , όπου ελαγοκοιμώντο εις την διπλανήν κάμαριν .

               Ησυχάσατε ! είπε πραέως , ¨ θα ψάλω το Δοξαστικόν ¨

               Είτα με τρέμουσαν φωνήν , ως πτηνόν αποδημητικόν απερχόμενον εις θερμοτέρους ουρανούς , εμινύρισε το πανηγυρικό άσμα : ¨ Την χείρα σου την αψαμένην την ακήρατον κορυφήν του Δεσπότου ... έπαρον υπέρ ημών προς αυτόν Βαπτιστά ¨ . Και βλέπων ότι ο μέγιστος εν γεννητοίς γυναικών τον επισκίαζεν ήδη δια των χειρών και των πτερύγων των , έκλινε προς την πλευράν της καρδίας και απέστη . 

 

              Βασίλειος Παλαμηδάς – Βόλος 29/12/2015             .